روانشناسي جنايي يكي از زير شاخه هاي روانشناسي محسوب مي‌شود كه بيشتر با مجرمان و بزهكاران سروكار دارد. از آنجايي كه روانشناسي علم مطالعه رفتار و افكار است؛ مي‌تواند به خوبي در زمينه رفتارهاي جنايي و فرايندهاي ذهني موثر در اين زمينه، نقش داشته باشد. در واقع پيدا كردن چرايي ارتكاب جرم به عهده روانشناسان خواهد بود.

روانشناس در اين رشته با متخصصان پزشكي قانوني در ارتباط بوده و در حوزه هاي مختلفي با يكديگر همكاري مي‌كنند. مشاوره با مجرمان به معناي بازجويي نيست و حتي نبايد شباهتي با آن داشته باشد. در اين مقاله به بررسي اين رشته و جنبه هاي گوناگون آن خواهيم پرداخت

منبع: روانشناسي جنايي | بازار كار و گرايش روانشناسي جنايي

روانشناسي جنايي

پيدا كردن انگيزه ارتكاب جرم و همچنين جلوگيري از بروز مجدد آن، از وظايف روانشناسي جنايي محسوب مي‌شود. همچنين آنها تا حد زيادي مي‌توانند صداقت مجرمين را در مورد اظهارات شان، مورد بررسي قرار دهند. نكته حائز اهميت اينجاست كه اين فرايند بسيار سخت و زمان بر بوده و با آنچه در برنامه هاي تلويزيوني مشاهده مي‌كنيد؛ متفاوت است. دانش جرم شناسي نيز در اينجا بسيار كاربرد خواهد داشت. در واقع اين رشته پل ارتباطي ميان روانشناسي و جرم شناسي است.

چگونه مي‌توان در رشته روانشناسي جنايي تحصيل كرد؟

براي تحصيل در رشته روانشناسي جنايي بايد مدرك كارشناسي شما نيز در رشته روانشناسي باشد. سپس با ادامه تحصيل و اقدام براي دوره كارشناسي ارشد، رشته روانشناسي قانوني يا پزشكي قانوني را مي‌توان انتخاب كرد. اين رشته در برخي از كشورها مثل آمريكا وجود ندارد.

در واقع در حوزه روانشناسي جاي نمي‌گيرد و افراد براي تحصيل در اين رشته بايد از طريق رشته هاي ديگر اقدام كنند. اما اين رشته در ايران تا مقطع دكتري وجود دارد. همچنين موقعيت هاي شغلي براي افرادي كه داراي مدرك دكتري هستند؛ بيشتر است.

بازار كار و درآمد روانشناس جنايي

براي افرادي كه در حوزه روانشناسي جنايي تحصيل كرده اند؛ امكان فعاليت در موسسات و نهاد هاي مختلفي فراهم است. در ايران آنها مي‌توانند در نيروي انتظامي، دادگاه ها، موسسات قضايي، دانشگاه ها و… مشغول كار شوند. به طور كلي درآمد آنها از روانشناسان عادي بيشتر است.

اما بازهم ميزان درآمد بستگي به مكان فعاليت آنان دارد. اگر آنان به طور مستقيم براي يك سازمان مشخص كار كنند؛ حقوق ماهيانه آنها از يك روانشناس خصوصي كمتر خواهد بود. حتي ميزان تحصيلات آنان نيز در ميزان درآمد و بازاركاري اين رشته موثر است. اما با توجه به ميزان فعاليت و سختي كار آنان حقوق دريافتي، منصفانه خواهد بود.

حوزه فعاليت روانشناسي جنايي

حوزه فعاليت روانشناسي جنايي طيف وسيعي از فعاليت ها را در بر مي‌گيرد. آنها بايد در حوزه هاي مختلفي تخصص و مهارت داشته و با ديگران نيز همكاري داشته باشند. بسياري تصور مي‌كنند كه تنها وظيفه آنان صحبت كردن با مجرم و گرفتن شرح حالي مختصر از او است. اما اينگونه نيست و آنان وظايف مختلفي دارند.

✅ارزيابي

اولين قدم براي شروع تحقيقات در مورد مظنون پرونده، ارزيابي اوست. ارزيابي سلامت روان فرد با كمك روانشناسي جنايي و انجام تست هاي مختلف در اين زمينه، آغاز مي‌شود. در اين مرحله مشخص خواهد شد كه او وضعيت پايداري دارد و يا اينكه ويژگي هاي شخصيتي او با جرم انجام شده متناسب است يا خير!

✅پژوهش

يكي ديگر از وظايف رشته روانشناسي جنايي انجام پژوهش و تحقيق خواهد بود. آنان بايد به جمع آوري مدارك در زمينه شهادت شاهدان عيني، اعترافات، نحوه عملكرد بازپرسان و حتي قاضي پرونده و تاثير آن بر فرد، بپردازند. همچنين صحبت كردن با خانواده و جست و جو در گذشته مظنون نيز در حيطه پژوهش است.

✅شهادت در دادگاه | روانشناسي جنايي

متخصصين حوزه روانشناسي جنايي، اغلب براي شهادت، به دادگاه احضار مي‌شوند. آنان بايد شهادت خود را بر اساس نتايج مراحل قبلي و همچنين ميزان همكاري مجرم مطر كنند. در برخي موارد حضور آنان براي شهادت نيست بلكه فقط براي ارزيابي نحوه عملكرد و زير نظر گرفتن رفتارهاي مجرم است. يا آنها حضور مي‌يابند تا نظر تخصصي خود را در مورد موضوع مطرح شده بيان كنند.

✅روان درماني

بيشتر افرادي كه دست به جرم و جنايت مي‌زنند؛ از سلامت رواني برخوردار نبوده و نياز به روانكاوي دارند. روانشناسان جنايي در چنين شرايطي موظف هستند كه شرايط رواندرماني را براي آنان فراهم كرده و خود يا متخصص ديگري را براي شروع اين فرايند در نظر بگيرند.

آنان كاملا بايد به فنون مشاوره تسلط داشته باشند و استفاده از شخص ديگر، به معني عدم صلاحيت آنان نيست. گاهي شايد مجرم با فرد مورد نظر ارتباط كافي را نگرفته و بايد شخص ديگري حضور پيدا كند.

✅آموزش

مجرم بعد از گذراندن مراحل مختلف، رواندرماني و حتي اندكي مجازات آماده دريافت آموزش هاي لازم در جهت حضور موثر در اجتماع و حتي نحوه صحيح رفتار كردن، خواهد شد. قطعا بايد رفتارهاي مناسبي جايگزين عادات قبلي شوند تا فرد به فكر تكرار مجدد آنها نيافتد. اين آموزش با روش هاي مختلفي انجام مي‌شود. و تا حد زيادي به همكاري و آمادگي مظنون بستگي دارد. اما به هر حال روانشناسي جنايي بايد در اين حوزه اين مداخله كند.

مهارت هاي لازم براي روانشناسي جنايي

براي كاركردن و يا تحصيل در رشته روانشناسي جنايي، افراد بايد از برخي ويژگي ها و مهارت ها برخوردار باشند. قطعا آينده كاري آنان آسان نيست و معمولا آنان با آسيب پذيرترين و همچنين خطرناك ترين اقشار جامعه در ارتباط هستند. بهتر است قبل از ورود به اين حوزه به اندازه كافي در مورد آن تحقيق كرده و توانايي هاي خود را نيز در نظر بگيرند.

⭕تفكر انتقادي و توانايي استنتاج

برخورداري از توانايي تفكر انتقادي و همچنين استنتاج، از مهم ترين بخش هاي روانشناسي جنايي است. چرا كه آنان بايد به خوبي در مورد اظهارات مجرم فكر كرده و به يك نتيجه درست برسند. قطعا نظر آنان در فرايند پرونده و مجازات مظنون تاثير خواهد داشت. و همين موضوع حساسيت اين رشته را به خوبي نشان مي‌دهد. افراد زودباور و يا كساني كه هيچ دانشي در زمينه زبان بدن و حيطه هاي مختلف روانشناسي ندارند؛ نمي‌توانند در اينكار موفق شوند.

⭕روحيه قوي و تاب آوري بالا | روانشناسي جنايي

از آنجايي كه متخصصين رشته روانشناسي جنايي با تبهكاران  مجرمين در ارتباط هستند؛ بايد روحيه قوي و تاب آوري بالايي داشته باشند. اينكار شايد خطرات جسماني و رواني زيادي براي اين افراد داشته باشند. پس بايد آستانه تحمل خود را بالا برده و نترسند. حتي ممكن است خود و خانواده هاي شان مورد تهديد قرار گيرند؛ اما اين موضوع نبايد سبب تسليم آنها شود.

⭕نكته بيني و توجه به جزئيات

آنان براي اينكه به حقيقت دست يابند بايد نكته بين بوده و جزييات را در نظر بگيرند. گاهي كوچك ترين حركت و نشانه اي سبب آشكار شدن حقيقت خواهد شد. البته وظيفه روانشناسي جنايي بازجويي و پيدا كردن مقصر نيست. اما به هرحال تلاش هاي آنان در مورد كيس مورد نظر مسائل زيادي را روشن خواهد كرد. پس دقت و توجه آنان در جريان كار، نيز بسيار موثر است.

سخن پاياني

با توجه به ماهيت رشته روانشناسي جنايي، بايد با بسياري از حقايق و تلخي هاي جامعه امروزي مواجه شويد. به همين خاطر حتما قبل از ورود به اين حيطه، علاوه بر علاقه، روحيات خود را نيز در نظر داشته باشيد. اينكار احتمالا براي شما استرس و احساسات منفي زيادي را به همراه خواهد داشت. به همين دليل بايد قبل از هرچيز تكنيك هاي روانشناسي را براي خود اجرا كرده و روان سالمي داشته باشيد. مي‌توانيد با افرادي كه در اين زمينه فعاليت مي‌كنند، صحبت كرده و از تجربيات آنان نيز استفاده كنيد.

براي دريافت مشاوره در زمينه روانشناسي جنايي مي‌توانيد در هر ساعت از روز براي مشاوره شغلي از طريق شماره 02191002360  و يا از طريق تلفن ثابت با شماره 9099070354 جهت ارتباط با برترين متخصصان در مركز مشاوره روانشناسي ذهن نو تماس حاصل نماييد.

منبع: روانشناسي جنايي | بازار كار و گرايش روانشناسي جنايي